Robyn Pretorius, ’n alumna van die Universiteit Stellenbosch (US), voel besonder aangetrokke tot haar jongste installasie by the GBV Hub en INSPIRE (Initiative for Non-violence, Support, Prevention, Intervention, Research, and Education) fasiliteit by die nuutgestigte Stellenbosch GBV sentrum in Ou Helshoogteweg, Ida’s Valley, Stellenbosch.
Die GBV-sentrum is ‘n US-samewerking met die Ring for Peace Cape Trust (RfPCT) en sluit die vestiging van ‘n Thuthuzela-sorgsentrum (TCC) deur die Nasionale Vervolgingsgesag (NVG), Departement van Maatskaplike Ontwikkeling, Wes-Kaapse departement van gesondheid en welstand in en Suid-Afrikaanse Polisiediens (SAPD).
Pretorius, wat in Belhar op die Kaapse Vlakte gebore is, kanaliseer haar ervarings deur skilderkuns en word voortdurend deur identiteitsnarratiewe geïnspireer, veral uit diverse omgewings soos die multikulturele gemeenskappe waarin sy grootgeword het. Haar skilderye ondersoek ’n unieke perspektief op kulturele trots en storievertelling, en verskaf nuansering aan die uiteenlopende Suid-Afrikaanse konteks. Sy het in haar jongste installasie twee reusemuurpapierkunswerke gemanifesteer, wat as visueel-verwelkomende simbole van krag vir oorlewendes dien wat by die fasiliteit kom aanklop vir skuiling en ondersteuning.
Die Stellenbosse GBG-sentrum en US INSPIRE-fasiliteit (’n inisiatief vir geen-geweld, ondersteuning, voorkoming, intervensie, navorsing en opvoeding) is ’n GBG/nie-geweld navorsings-, leer- en onderrigfasiliteit by die US in samewerking met die Ring vir Vrede (RfP) Kaapse Trust en die Nasionale Vervolgingsgesag (NVG). Die fasiliteit, geleë in die Kaapse Wynland-gemeenskap van Idasvallei, bied die infrastruktuur vir die GBG-sentrum, asook ’n NVG Thuthuzela-sorgsentrum (TSS), noodverblyf vir slagoffers van GBG en ’n GBG-vennootskapsentrum.
Pretorius was teenwoordig toe die muurpapierweergawes van haar kunswerke op die fasiliteit se mure aangebring is. Die grootste een, wat op die trap geplaas is, is getiteld “Divinity in Connectivity”. Die oorspronklike kunswerk is in olieverf, gemengde medium op doek geskep en sy het dit gedurende die pandemie voltooi. “Dit is die enigste skildery wat ek tydens die inperking kon doen,” verduidelik sy. Sy kon destyds nie fisies met vriende in aanraking kom nie en het ’n kunswerk met die hulp van twee dansers, Sasha Fourie en Tyra Petersen, deur middel van aanlyn kommunikasie geskep.
Die muurskildery beeld twee vroulike liggame uit wat by ’n verweefde dansbeweging betrokke is wat uit ’n newelagtergrond kom. Die Drie Pilare van die Skepping in die Arendnewel, wat wetenskaplik met die produksie van nuwe sterre geassosieer word, bevat simboliese betekenis wat wedergeboorte en vernuwing verteenwoordig. Die dansers is besig met ’n ingewikkelde dans tussen kwesbaarheid en krag en dien as ’n gepaste voorstelling vir diegene wat troos soek in die nasleep van trauma.
Die kleiner muurskildery op die onderste verdieping is getiteld “And here you are living, despite it all” (En hier woon jy, ten spyte van alles) en is ’n verwerking van een van Pretorius se skilderye met die naam “Reset, Restart, Refresh” (Herstel, oor begin, verfris). Dit neem ’n aangrypende narratief aan met die kunswerk se muse wat herposisioneer is om ’n string van drie maskers te onthul, ’n toevoeging deur Pretorius om die kamoeflerings uit te beeld wat oorlewendes dikwels aanneem voordat hulle ’n veilige hawe vind.
Pretorius se reis as kunstenaar was allesbehalwe konvensioneel. Haar onmiskenbare talent is vroeg reeds erken en het daartoe gelei dat sy van jongs af formele kunsopleiding ontvang het en vir ’n graad in Beeldende Kuns aan die US gestudeer het. Ten spyte van ’n ompad deur die korporatiewe en kleinhandelsektor, het Pretorius vryskutwerk as illustreerder en verder studeer om ’n sertifikaat in grafiese ontwerp deur die Universiteit van Kaapstad te verwerf.
Haar vordering as kunstenaar het aan haar internasionale lof besorg, met uitstallings in New York, België en Suid-Afrika, gevolg deur belangrike medewerkings. Dit sluit drie realisties geverfde portrette vir die FIFA Sokkerwêreldbeker, wat in Katar uitgestal word. Ander samewerkende kunsprojekte sluit vennootskappe met die Spier-kunstetrust en die Iziko-slawelosie in. Pretorius gebruik steeds haar platform om sinvolle narratiewe te versterk.
’n Onlangse hoogtepunt sluit die voltooiing van ’n samewerkende groepsinisiatief met verskeie Suid-Afrikaanse kunstenaars in vennootskap met die Spier-kunstetrust, Keiskamma-kunsprojekte en die talentvolle landelike gemeenskap van borduursters in Hamburg in die Oos-Kaap in. “Op soek na voëls van die see” is nog tot 31 Januarie 2024 in die Spier-wynplaas se ou wynkelder te sien.
Pretorius meen dat die kunswerke in al haar projekte ’n lewe van hul eie aanneem. In die INSPIRE-fasiliteit, ’n ruimte waar slagoffers van GBG-slagoffers toevlug en troos kan soek, sal haar skeppings hoop en vertroosting bied, wat getuig van haar etos dat “kuns bestaan sodat ons nie alleen voel nie”.
Klik gerus hier vir meer inligting oor die Stellenbosch GBV Sentrum en US INSPIRE Fasiliteit.
