Die pianis, komponis, vervaardiger, opvoeder, en navorser Nduduzo Makhathini is ’n Suid-Afrikaanse jazzbaanbreker en het al talle ongelooflike prestasies behaal.
Sedert sy eerste optredes in die vroeë 2000’s by die Grahamstad Nasionale Kunstefees het hy met menige bekende kunstenaar plaaslik en oorsee saamgewerk. Dít sluit in Wynton Marsalis, Shabaka Hutchings, Nasheet Waits, Somi en Black Coffee. Hy het ook die unieke geleentheid gehad om die bekende pianis Bheki Mseleku as mentor te hê.
Nduduzo se uitsonderlike talent het hom boonop verskeie toekennings besorg, soos Standard Bank se Jong Jazzkunstenaar van 2015, ’n Suid-Afrikaanse Musiektoekenning (SAMA) in 2017, 2018 en 2021, ’n All Africa-musiektoekenning (AFRIMA) in 2017, en ’n Mzantsi-jazztoekenning (MJA) in 2017 en 2018.
Ondanks al sy sukses het hy nooit vergeet waar hy vandaan kom nie. Trouens, sy Zulu-erfenis vervul ’n kernrol in sy musiek.
“Ek word diep geïnspireer deur die helende en motiverende eienskappe van die Zulu- of Afrikakrygerkode. My musiekstyl kan beskryf word as ’n kombinasie van geestelike jazz, moderne elemente en my Zulu-erfenis.”
Nduduzo, wat van uMgungundlovu (Pietermaritzburg) in KwaZulu-Natal af kom, beskryf homself as ’n geneser, improviseerder en vakkundige. “Ek stel belang in improvisasies in Suid-Afrikaanse jazz en hoe dit by spiritualiteit aansluiting vind. Dít spruit uit my grootwordjare in ’n musikale gesin en gemeenskap, en die voorreg om in ’n rituele konteks van klank te kon leer. Hierdie belangstellings het my op ’n uitgebreide, wêreldwye soektog gestuur – iets waarvoor ek baie dankbaar is,” sê hy.
Hy het weliswaar met musiek in die huis, die kerk én sy gemeenskap grootgeword. Sy ma was sy eerste klavieronderwyser, en sy pa het kitaar gespeel en in die Maskandi- (Zulu-volksmusiek) styl gesing. “Ek het gewoonlik na elke kerk in my omgewing toe gestap net om na die musiek te luister, en dikwels geloop voordat die preek begin,” onthou hy.
Nduduzo het reeds agt albums van sy eie vrygestel sedert hy en sy vrou, die sanger Omagugu Makhathini, in 2014 die platemaatskappy Gundu Entertainment gestig het. Danksy die sukses van sy albums het hy in 2018 ’n kontrak by Universal Music South Africa losgeslaan. Skaars ’n jaar later het hy die eerste SuidAfrikaner geword wat ‘n kontrak met die ikoniese jazzvervaardiger Blue Note Records gesluit het vir sy album Letters from the Underworlds (2020) en onlangs ook In The Spirit Of Ntu (2022).
Daarbenewens het sy ondersoekende gees tot ’n loopbaan in die akademie gelei. Hy is die hoof van Musiek aan die Universiteit van Fort Hare in die Oos-Kaap. Hy is ook tans as ’n PhD-kandidaat by die Universiteit Stellenbosch ingeskryf nadat hy sy Magistergraad in Musiek by Maties voltooi het.
“Ek benader musiek met veel groter vrae oor menswees. Vrae fassineer my. Ek glo as jy enigiets deeglik genoeg bestudeer, sal jy altyd ’n nóg dieper vlak van ondersoek ontdek. Dit is eintlik nie net die strewe na konkrete doelwitte wat ons voortdryf nie, maar ook hoe ons lewenspaaie tot nuwe vrae lei,” filosofeer hy. “Vir my PhD in die besonder ondersoek ek musiek-improvisasie in Suid-Afrika teen die agtergrond van Afrika-kosmologieë.”
Hy gee sy vrou die eer dat sy hom in staat stel om tegelykertyd te kan optree, musiek skryf, onderrig en leer. “Ek is met ’n ondersteunende maat geseën. Sy is self ’n ongelooflike kunstenaar, maar ondersteun al jare lank onbaatsugtig my reis. Sy maak alles moontlik, en ek het haar innig lief.”
Wat die toekoms betref, sal Nduduzo graag WesAfrika wil besoek om meer uit te vind oor die praktyke van daardie streek se griots, wat as storievertellers, sangers, musikante en mondelinge historici dien. “Ek voel daar is baie aspekte van die griotpraktyke wat met myne ooreenstem. So, ek is opgewonde oor die moontlikheid om meer daarvan te leer.”
- Skrywer: Birgit Ottermann
- Foto: Hugh Mdlalose
- Hierdie is die eerste uitgawe van ons tydskrif vir Matie-alumni, en dit weerspieël die stories van vele mense met unieke geeskrag.
Is jy op soek na ’n paar oplossings vir die lewe, of het jy eenvoudig nodig om weer te hoor hoe teëspoed in geleenthede omskep kan word? Lees dan gerus verder, Matie!
https://console.vpaper.ca/stellenbosch-university/always-a-matie-202301_afri/
